The Privy Counseling
Voor zover bekend, is The Book of Privy Counseling, dat in het Nederlands vertaald kan worden als ‘Het boek tot inwijding in de contemplatie’, ook reeds door Herman Servotte vertaald als ‘Inwijding in het Ongeweten Weten’, de eerst geschreven, formele counseling binnen de Westerse literatuur. In de middeleeuwen, vanaf de twaalfde eeuw en vooral in de veertiende eeuw, begonnen mensen te schrijven in de eigen moedertaal.
Vanaf die tijd waren het niet enkel de priesters en andere geleerden die in staat waren spirituele groei en perfectie te bereiken door het lezen van mystieke literatuur, maar vanaf nu konden ook leken in hun eigen moedertaal kennis nemen van mystieke werken.
Er wordt vanuit gegaan dat de anonieme schrijver van The Book of PrivyCounseling vier traktaten heeft samengesteld en drie vertalingen heeftverricht. Hij heeft de volgende werken geschreven: The Epistle of Prayer;the Epistle of Discretion; Hid Divinity; Benjamin Minor; The Study of Wisdom; A treatise of Discerning of Spirits; The Cloud of Unknowing en tenslotte The Book of Privy Counseling.
The Book of Privy Counseling is een existentiële counsel, geschreven door een auteur die zelf door het mystieke proces is gegaan. In deze counsel begeleidt hij zijn leerling tot spirituele vereniging en verlichting.
The Book of Privy Counseling is praktisch. Het begeleidt de lezer op het pad van de contemplatie. Het leert het contemplatieve gebed dat boven het denken en fantasie uitgaat in de supraconceptuele ‘Wolk van Niet- Weten’.441
De auteur is radicaal: alle gedachten, alle concepten, alle beelden moeten verborgen worden onder een metaforische “wolk van vergeten”, terwijl onze pure liefde (puur omdat het ontdaan is van gedachten) op moet gaan naar God die verborgen is in ‘de wolk van het niet-weten’. In metaforische zin kan gesteld worden dat: met de wolk van het niet weten, tussen de mens en God, en de wolk van vergeten, tussen de mens en alle schepselen, de mens zich bevindt in het “silentium mysticum”.442De auteur is radicaal in zijn afwijzing van conceptualisaties waarvoor hij reeds in zijn eerste paragraaf de toon zet: ‘Wijs alle gedachten af, of ze nu goed zijn of des duivels’, ‘God kan bemind worden, hij kan niet gedacht worden. God kan bevat worden door liefde, maar nooit door concepten.
441 Blommestijn, H. ‘Introductie’ Inwijding in het Ongeweten Weten, 1984, p. 8
442 Idem, p. 9
Daarom: minder redeneringen en meer liefde’.443 De auteur begeleidt zijn leerling uit liefde.
In The Book of Privy Counseling spreekt de auteur van twee duidelijke stappen op weg naar verlichting:
De eerste stap is de afwijzing van alle gedachten over wat ik ben en wat God is om bewust te worden van dat ik ben en dat God is. Dit is wat William Johnston het existentiële gebed noemt vanwege het verlaten van alle wijzen van zijn.
De tweede stap is de afwijzing van alle gedachten en gevoelens omtrent het eigen zijn om bewust te worden van het zijn van God. Op deze manier leidt de auteur de lezer naar een totale zelfvergetelheid, een schijnbaar totaal zelfverlies voor een bewustzijn enkel van het zijn van Hem die we liefhebben.444
De monnik in het boek toont een diep inzicht in de menselijke geest, hij “kent” de menselijke geest en hij is zich bewust van ’s mensen tragische capaciteit tot zelfbedrog, maar tegelijkertijd toont hij een delicate compassie voor hen die lijden in hun worsteling te kunnen vertoeven in verstilde liefde in de kern van hun zijn.445
Literair onderzoek heeft aangetoond dat er tot nog toe geen concrete stappen zijn ondernomen om gearticuleerde mystieke dynamische processen te analyseren binnen The Book of Privy Counseling. De narratief dynamische communicatieve relatie waardoor de tekst van dit werk de lezer beweegt in de communicatieve relatie tussen de tekst en zijn lezer verdient meer aandacht en onderzoek omdat die bijdraagt tot een dieper inzicht in welke mystieke dynamieken worden opgewekt tussen de auteur en de lezer.
Binnen The Book of Privy Counseling is niet alleen de communicatieve relatie tussen de auteur en zijn karakters, te weten de monnik en de leerling, belangrijk, maar de communicatieve relatie tussen de auteur en de lezer speelt ook een significante rol in de dynamieken binnen het boek.
Het onderzoek in The Book of Privy Counseling richt zich op de analyse van mystieke communicatieve relaties om de interne structuur daarin te onthullen. Door de narratieve communicatieve relatie tussen de monnik en de leerling openbaart de mystieke goddelijke dimensie zichzelf. De counsel presenteert de communicatie tussen God en de menselijke ziel.
443 Ibid.
444 Idem, p. 10
445 Ibid
Het doel van het onderzoek is om bij te dragen tot een dieper inzicht in welke mystieke dynamieken opgewekt worden tussen de auteur en de lezer.
Om dit doel te bereiken is het object van het onderzoek: de interne structuur van The Book of Privy Counseling te onthullen om dieper inzicht te krijgen welke mystieke en narratieve dynamieken opgewekt worden tussen de auteur en de lezer. Dit onderzoek dient een bredere en uitgebreidere reikwijdte aangezien het mogelijkheden kan bieden om mystieke processen bloot te leggen. Door het articuleren en onthullen van mystieke processen binnen The Book of Privy Counseling, kan het onderzoek wellicht een methode vormen om mystieke narratieve dynamische elementen in huidige counseling situaties te duiden.
Om de interne mystieke dynamische structuur binnen The Book of Privy Counseling bloot te leggen, worden de mystieke communicatieve relaties tussen de monnik (de stem van de counselor) – (impliciete) auteur en de leerling – (impliciete) lezer enerzijds en tussen de auteur en de lezer anderzijds geanalyseerd. In dit werk is een communicatieve relatie tussen een concrete begeleidende monnik die communiceert met God en die God laat spreken. De stem van de leerling ‘spreekt’ door die van de counselor.
In de communicatie tussen alle betrokken ‘partijen’ voltrekt zich de narratieve dynamische structuur. Om deze mystiek-narratieve dynamische structuur bloot te leggen luidt de onderzoeksvraag als volgt:
Welke mystieke dynamische communicatieve processen kunnen onderscheiden worden binnen The Book of Privy Counseling? Het onderzoek is zowel intern als extern uitgevoerd. Intern, binnen de tekst, door onderzoek in de communicatie tussen de vertellende Ik-persoon, gepersonifieerd door de monnik en degene aan wie het verteld wordt, gepersonifieerd door de leerling. Extern is het onderzoek uitgevoerd naar de communicatie tussen de auteur en de lezer.
Het is een fundamentele voorwaarde om de narratieve dynamiek te analyseren en de mystagogische lagen bloot te leggen binnen The Book of Privy Counseling om de mystieke dynamieken te onderscheiden.
Hoewel de counsel een didactische instructie geeft om naar binnen te keren en het initiatieproces in het diepste domein van contemplatie te voltrekken, treedt het op als een waarachtig levendige counsel waarin de betrokken partijen, de vertellende monnik (protagonist) en de luisterende leerling (antagonist) expliciet deelnemen. De levendige, expliciete narratieve communicatie vindt plaats op het horizontale niveau van communicatie.
Naast de communicatie tussen de betrokken partijen op het horizontale niveau, communiceert de counsel als impliciete schrijver met de impliciete lezer gedirigeerd door de communicatie tussen de werkelijke schrijver met de werkelijke lezer. De laatst beschreven communicatie kan geplaatst worden op het verticale niveau of communicatie-laag. Bovendien, initieert de verticale communicatieve laag een transformatie van een “gewone” counseling naar een Goddelijke Counsel waarin de mystieke dynamieken, die gepaard gaan met de narratieve dynamieken, zich onthullen.
Het unieke van The Book of Privy Counseling, letterlijk een expliciete wijze van counseling, is dat het nieuwe mogelijkheden opent om te stellen dat deze manier van counseling zelf een vorm van spiritualiteit is.
Het onderzoek stelt vast dat door de narratieve dynamische lezing ook de mystieke dynamieken worden onthuld.
The Book of Privy Counseling communiceert op twee niveaus, lagen of dimensies: op een literair oppervlakkig niveau en op een dieper spiritueel niveau. Op de oppervlakte vindt de communicatie tussen de vertellende monnik en de leerling aan wie verteld wordt, plaats. In literaire bewoording vindt deze “oppervlakkige” communicatie plaats tussen de protagonist en de antagonist. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de leerling, als de antagonist, gekend wordt door het verhaal van de vertellende monnik. In de onderliggende laag, ofwel in de dieptestructuur, vindt de communicatie plaats tussen de impliciete auteur en de impliciete lezer. Door de diepere lagen daalt de counseling spiraalsgewijs in de diepte van de ziel van zowel de (impliciete) auteur als in die van de (impliciete) lezer.
Volgens William Johnston vertegenwoordigt de counsel binnen de twee bovengenoemde communicatieve lagen of dimensies twee manieren van denken ofwel twee verschillende mentale activiteiten die zich laten zien op een verticaal en horizontaal niveau: het verticale, existentiële, supraconceptuele niveau, ten opzichte van het horizontale, essentiële ofwel conceptuele niveau.446
446 Johnston, W. The mysticism of the Cloud of Unknowing, 2000, pp. 258 and 259
Het horizontale niveau, ofwel de horizontale dimensie in het denken beweegt zich in opeenvolgende (denk)beelden en het concentreert zich op wat een persoon of een ding is, eerder dan dat iemand of iets is en daarin is de geest bewust van tijd en plaats. Tot deze manier van denken behoren logica en een rationeel discours: dit is het conceptuele proces dat aan het werk is in het dagelijkse leven van iedereen. De auteur wendt deze manier van denken aan in zijn logische expositie van mystiek.
Het verticale niveau, ofwel de verticale dimensie in het denken beweegt zich niet in achtereenvolgende (denk)beelden maar het daalt spiraalsgewijs in de diepte van iemands zijn, zonder concepten, zonder beelden, en (op haar hoogste punt) zonder bewustzijn (van tijd). Dit vertelt dat realiteit is, eerder dan wat het is’.447
Volgens Johnston leidt de Engelse schrijver naar het bovenstaande wanneer hij ‘de contemplatief vraagt niet te mediteren over de kwaliteiten van God, of te reflecteren op wat God is, maar om zichzelf op te houden in het existentiële besef dat God is en dat ik ben’.448
Kortom: in dit onderzoek zijn twee communicatieve lagen of dimensiesonderzocht, in overweging nemende dat de counsel fundamenteel communiceert op het diepe spirituele niveau. Echter, het heeft de expliciete oppervlakkige communicatieve laag nodig om de diepere laag of dimensie te onthullen. Op de oppervlakte is de counsel expliciet genoemd en beschreven, maar het is de diepe spirituele dimensie die werkelijk spreekt tot de lezer. Dit is het middelpunt van aandacht binnen dit onderzoek.
De mystiek-dynamische en de narratief-dynamische lezing tonen hoe de counsel gradueel transformeert in een Goddelijke Counsel waarin God zichzelf verbindt met de vertellende monnik, de ik-persoon, en met de impliciete lezer en daarmee ook met de werkelijke lezer. Met andere woorden: eerst wordt de relatie tussen de impliciete auteur en de impliciete lezer geëxpliciteerd en gaandeweg transformeert deze relatie in een goddelijke relatie die aantoont hoe God betrokken wil zijn.
447 Ibid.
448 Ibid.
Om aan te tonen hoe dit transformatieproces zich ontvouwt onderneemt het onderzoek de volgende stappen:
Ten eerste richt het onderzoek zich op een hermeneutische mystiek-dynamische lezing, waarin de mystieke communicatieve relatie tussen de monnik en de leerling wordt beschreven. Door die relatie beschrijft het onderzoek de verhouding tussen de (impliciete) auteur en de (impliciete) lezer. Zodra het onderzoek aan heeft getoond hoe die relaties zich onderling verhouden, kunnen de intenties van de schrijver worden geanalyseerd en onderzocht. Het onderzoek is gestart met een hermeneutische lezing waardoor de counsel wordt geïnterpreteerd. Op het oppervlakte-niveau of de oppervlaktelaag communiceert de monnik met de leerling om de mogelijkheid te scheppen dat beide bewust kunnen worden dat God tot hen beide spreekt, zowel tot de schrijver als tot de lezer.
Ten tweede heeft het onderzoek getracht grip te krijgen op de narratieve structuur door de toepassing van een hermeneutische narratieve benaderingswijze. Nadat de relaties binnen The Book of Privy Counseling zijn blootgelegd is het mogelijk om het narratief-dynamische en linguïstische communicatieve karakter ervan te onderzoeken. Dit deel van het onderzoek is uitgevoerd door een narratieve analyse, gebaseerd op de criteria van de narratieve dynamische lezing volgens de theorieën van Tolmie en Chatman.449
In navolging van de antropologische theorieën van Van Gennep en van Victor Turner, worden drie fasen aangeduid, namelijk de fasen van separatie, transitie (overgang) en incorporatie.4
449 Tolmie, D.F. Narratology and Biblical Narratives: a Practical Guide, 1999 and Chatman, S.,
Story and Discourse, Narrative Structure in Fiction and Film, 1978
450 Turner, V. The Ritual Process, Structure and Anti-structure, 1969 and Gennep, v. A. ‘The
Rites of Passage’, 1960
Ten derde wordt de innerlijke logica van de Counsel aan de lezer onthuld door de mystieke en narratief-dynamische lezing. Door het leesproces wordt de lezer zich meer en meer bewust hoe zij zich in het contemplatieve proces kan gaan begeven. Dit proces bestaat uit achtereenvolgende stappen in een circulaire beweging. De Counsel neemt de lezer mee in de volgende drie fases: de mystieke implicatie van zijn, de mystieke implicatie van de onderscheiding der geesten en de mystieke implicatie van overgave.
Aangezien de mystagogie een relationeel proces is binnen The Book of Privy Counseling kunnen de mystagogische implicaties belicht worden vanuit twee perspectieven: vanuit het perspectief van de Counsel en vanuit het perspectief van de lezer. Daarvoor behandelt dit deel van het onderzoek de drie fases vanuit beide perspectieven. Om inzicht te krijgen in hoe de lezer betrokken kan worden in dit proces articuleert het onderzoek de mystieke implicaties.
In dit onderzoeksproces positioneert het onderzoek zich in de tradities van de monastieke leesbenaderingswijze, ofwel de ‘lectio divina’, toegepast op een geactualiseerde passende wijze om tot een fundamenteel verstaan te komen over hoe God in The Book of Privy Counseling werkt. Dit is op een wetenschappelijke en methodologische wijze uitgevoerd om de diepere dimensie van de tekst te onthullen. Het is een methode die toegepast kan worden op verschillende vormen van literaire teksten om de diepere dimensies daarvan bloot te leggen.
Het onderzoek in The Book of Privy Counseling heeft de volgende resultaten bereikt:
Resultaten van de mystiek-dynamische lezing
De resultaten van de mystiek dynamische lezing zien er als volgt uit: het onderzoek heeft zich gericht op de hermeneutisch mystieke dynamische lezing waarin het de mystieke communicatieve relatie tussen de monnik en de leerling heeft beschreven. Door die relatie heeft het onderzoek de verhouding tussen de (impliciete) auteur en de (impliciete) lezer beschreven. Het onderzoek heeft aangetoond hoe die relaties zich onderling verhouden, daarna heeft het onderzoek de intenties van de schrijver geanalyseerd en onderzocht. Op het oppervlakteniveau communiceert de monnik met de leerling om het voor beide mogelijk te maken zich bewust te worden dat het God is die zowel tot de auteur als de lezer spreekt op een dieper spiritueel niveau.
Hermeneutiek wordt beschouwd als het meest wezenlijke niveau van lezen.451
In de spirituele hermeneutische lezing komt het onderzoek tot de kern, tot de diepere betekenis van de tekst.452 Met andere woorden: hermeneutiek wordt toegepast als de leesmethode om fundamenteel te verstaan hoe God in The Book of Privy Counseling (door)werkt.
Resultaten van de narratieve analyse
Het onderzoek heeft de theorieën van Van Gennep en van Victor Turner toegepast om de narratieve dynamieken van The Book of Privy Counseling bloot te leggen. Het onderzoek heeft drie narratieve dimensies gevonden in ‘the rites of passage’ die vergelijkbaar zijn met de stappen die de auteur van The Book of Privy Counseling heeft ondernomen die de leerling-lezer begeleiden in de contemplatie.
De eerste fase van separatie, afscheiding: de leerling moet zich afzonderen en zichzelf bevrijden van vaste concepten, ideeën of manieren van leven of activiteiten, zoals mediteren over haar eigen zelf, of manieren van introspectie plegen om zelfbewustzijn te bereiken.
451 Waaijman, K. Spirituality: Forms, Foundations, Methods, 2002, p. 412
452 Idem, p. 704
In de tweede fase van transitie, overgang, kan de leerling zich voelen alsof zij er tussen valt, waarin zij zich totaal vervreemd voelt van zichzelf en zichzelf bekleed voelt in niets dan “Hem”.453 In deze fase voelt iemand zich totaal ontdaan van enig herkenbaar imago of zijn. Hier voelt iemand zich in een liminale staat van zijn tussen vroegere en toekomstige identiteiten.454
Deze fase kan vergeleken worden met een ‘wolk van niet-weten’, een stille donkerte voor spirituele eenwording met God. In deze fase vindt de transformatie plaats.
In de derde en laatste fase van incorporatie, inlijving, stapt de leerling over de drempel van contemplatie in de vereniging. In The Book of Privy Counseling opent deze fase zichzelf waarin de ziel haar rust vindt in een vrijheid verheven boven twijfel en angstgevoelens, verzekerd in de wetenschap dat ze zich niet erg zal vergissen.455 Daarom is de onderscheiding der geesten van vitaal belang.
Door het gehele proces van initiatie heen blijft de monnik de monnik, echter, in de liminale transformatie wordt hij compleet vernieuwd, herschapen.
In de laatste fase van incorporatie, ofwel inlijving, binnen The Book of Privy Counseling, is het belangrijk de geesten te onderscheiden om er zeker van te zijn dat de ziel zich niet erg vergist. Daarom is de derde stap van de narratieve dynamische lezing met betrekking tot de incorporatie vooral gericht op de onderscheiding der geesten, zodat de leerling-lezer mag vertrouwen op de ultieme ervaring:
De geest die God ziet en ervaart zoals Hij is in zijn naakte realiteit is niet
meer gescheiden van Hem dan zij dat is van haar eigen wezen, dat zoals wij
weten, een is in wezen en natuur. Zoals God een is met zijn wezen omdat zij
een zijn van nature, zo is de geest, die hem ziet en ervaart, één met hem die
zij ziet en ervaart, omdat ze een zijn geworden in genade.456
Concluderend kan gesteld worden dat juist het narratief dynamische proces de betrokken partijen meetrekt in de diepere lagen van spiritueel mystiek Zijn.
453 Johnston, W. The Cloud of Unknowing and The Book of Privy Counseling,1973, p. 171
454 Ibid.
455 Idem, p. 188
456 Johnston, W. The Cloud of Unknowing and The Book of Privy Counseling,1973, p. 186,
vertaling M.J.P. Sommers
Door de mystieke en narratieve dynamische lezingen is de innerlijke logica helder geworden voor de lezer, die zich meer en meer bewust is geworden van hoe zich te begeven in het mystiek contemplatieve proces. Dit proces omvat de achtereenvolgende circulaire stappen in een spiraalsgewijze beweging. De counsel neemt de lezer mee in drie fases: de mystieke implicaties van zijn, de mystieke implicaties van de onderscheiding der geesten en de mystieke implicaties van overgave. Aangezien de mystagogie een relationeel proces is binnen The Book of Privy Counseling kunnen de mystieke implicaties belicht worden vanuit twee perspectieven: vanuit het perspectief van de counsel en vanuit het perspectief van de lezer.
De counsel trekt de lezer in zijn eigen spirituele domein, eerst door de lezer zich te laten bevrijden van alles behalve haar naakte bewustzijn van haar eigen zijn en zich te concentreren op dat zij is. In de fase van de onderscheiding der geesten waarschuwt de counsel de lezer doordrongen te zijn van het verschil tussen haar en God. Tenslotte trekt de counsel de lezer in een complete overgave waarin zij leert gevoelig te zijn voor de Geest die haar in het geheim vertrouwelijk leidt in de diepte van haar hart om daar te wachten totdat de Heilige Geest zelf roert en van binnenuit wenkt.457 De gewaarwording van de Counsel als de goddelijke vertegenwoordiging van Gods Geest is de meest uitdagende overtuiging voor de lezer om zich over te geven aan contemplatie.
De Geest is geïncarneerd in de Counsel, die binnengegaan is in Gods diepste geheim. In de overgave aan de contemplatie is de Heilige Geest geïncorporeerd in de lezer.
457 Idem, p. 1