Heldendom?
Dromen van heldendom terwijl je eigen leven zo heel gewoontjes en misschien wel heel minnetjes is. Soaps volgen, krasloten kopen, heldenverhalen bekijken of op Second Life of een of andere game achter een stoere avatar schuilgaan, er zijn veel manieren om even een andere identiteit aan te nemen waar alles nog mogelijk is, of opwindend. Zelf heb ik gelijk Harry Potter in alle delen gekocht en verslonden. Niks mis mee, zolang je het echte leven niet teveel uit het oog verliest. Soms is er zo’n contrast tussen je fantasie en het gewone leven dat je het bijna niet aan kunt. De druk om te presteren, om Iemand-met-een-hoofdletter te zijn is groot en daar kun je aan bezwijken – en anders je omgeving wel. Even wegdromen bij een helden-dvd om je eigen onvermogen niet te voelen, dat kan opluchten en relativeren. Maar erin vluchten - dat is niet gezond. Ik weet een betere manier.
Wie is jouw held? is een serie artikelen van Trouw. Toen ik daarover nadacht, kwam de naam van iemand in mijn gedachten die ik al vele jaren ken. Hij is beperkt in zijn vermogen tot contact, en werkt al jaren in een beschermde omgeving. Hij zou zo graag een vriendin hebben, maar dat gaat niet, dat kan hij niet. Ik heb hem zien worstelen daarmee, iedere keer weer verliefd worden maar geen aansluiting vinden en uiteindelijk beseffen dat het buiten zijn bereik ligt. Worstelen met de vraag waarom je zo bent, en waar is God in dit alles? En nu, na jaren, is hij tot rust gekomen en aanvaarding. Hij kan leven met zijn beperkingen en genieten van wat nog wel mogelijk is, werkelijk een grootse prestatie. Van mij mag hij de heldenprijs krijgen – zijn uitdagingen zijn vele malen groter dan wat ik te doen heb.
Misschien is een held wel iemand die niet meedoet aan het systeem waarin de sterke, de machtige, de rijke, de gezonde, bovenaan staat. Misschien zijn helden wel gewone mensen die ongewoon veel betrokken zijn bij anderen ook als ze er zelf niets voor terug krijgen. Misschien zijn helden wel zij die hebben leren leven met alles wat er wél is, in plaats van steeds te blijven hangen in wat er níet is. Daar zal wel geen film over gemaakt worden, of boek over worden geschreven, maar het zijn wel de mensen waar echte inspiratie van uitgaat. En daar zijn er gelukkig nog aardig wat van.
Het verlangen naar heldendom kun je ook zien als een vertaling van de behoefte aan zelf-overstijging: dat je leven iets betékent, dat het verschil uitmaakt dat jij er bent.
Iemand stuurde me naar aanleiding van dit artikeltje een link naar het onderstaande filmpje toe:
Zowel de muziek (het heroïsche Conquest of Paradise van Vangelis) als beelden van reddende vrouwen die de vloed van het water trotseren en paarden die dansend aan de destructie ontsnappen, roepen emoties van heldendom op. Dit kleine filmpje staat bol van de zogeheten archetypes, de grondpatronen van het menselijk bewustzijn.
Joseph Campbell schreef daar een klassiek boek over: Held met duizend gezichten. Het is een aanrader als je het patroon van talloze mythen en verhalen wilt begrijpen - en ook je eigen diepe drijfveren. We staan tenslotte allemaal onder invloed van de grondstructuren van menszijn en onze menselijke cultuur.