Gesprek met twee veganisten
Jos en Armande zijn bevlogen veganisten. Ik interviewde Jos over zijn werk voor Plentyfood en Armande vertelt over haar betrokkenheid bij de vegan church. Beide artikelen verschenen eerder in het Franciscaans maandblad Alle Goeds.
Op een zonnige middag ontmoet ik Jos Wietses (48), voorzitter van Plenty Food, een veganistische ontwikkelingsorganisatie. Jos is nog wat vermoeid van het aanbrengen van leem op de muren van zijn huis. Na een waterbreuk moest er van alles gestript en opnieuw gedaan. ‘Leem is mooi’, zegt hij enthousiast, ‘het is natuurlijk, het ademt en reguleert de luchtvochtigheid’. Insecten zoemen tussen de paardenbloemen en de vruchtstruiken van zijn tuin. Aan alles is te merken dat Jos begeesterd is door de natuur.
‘Is dat waarom je je bezighoudt met plantaardige ontwikkelingshulp?’ vraag ik.
Hij denkt even na. ‘Nee’, zegt hij dan, ‘niet direct. Ik wil vooral iets doen aan het onrecht in de wereld’. ‘Vertel’, vraag ik.
Ruim twintig jaar geleden werden Jos en zijn vrouw van vegetariërs veganisten. Het leed van landbouwdieren werd steeds onverdraaglijker voor hen. Daar wilden ze niet langer aan bijdragen. ‘Dat komt door mijn geloof,’ zegt Jos. ‘Het is Gods schepping, en wij hebben niet het recht om er zo mee om te gaan. Het is niet passend voor een christen om dieren als producten te zien. Zo zijn ze niet bedoeld.’
De kat van de buren komt langslopen en glipt naar binnen. Jos lacht. ‘De buurvrouw vangt een heel nest Griekse zwerfkatten op en deze vindt het daar te druk’, legt hij uit. ‘Eigenlijk vind ik ook het houden van huisdieren niet juist: ze worden van hun natuur ontdaan omdat wij dat gezellig vinden. Dieren horen vrij te leven in hun eigen natuurlijke habitat. Het dierenasiel is altijd vol in de steek gelaten dieren. Ik ben niet romantisch over dieren: wij moeten ze alleen in hun eigenheid serieus nemen.’ Ik vertel hoe Franciscus de dieren evenveel rechten toekende als aan mensen, en zelfs preken voor hen hield. Of dat nu ‘recht doen aan hun eigenheid’ is, dat weet ik niet, zeg ik er gauw bij.
Armoede
Niet alleen het dierenleed gaat hem aan het hart, maar ook de wereldwijde armoede. Meer dan 800 miljoen mensen lijden chronisch honger. Dat is onacceptabel. Op één van de veganistische beurzen in het land kwam hij bij een stand van Plenty Food, een kleine internationale organisatie. Jos was direct geraakt. Sinds die tijd heeft hij zich erbij aangesloten en is al lange tijd voorzitter van het bestuur.
We hebben twee hoofddoelen, zegt Jos: informeren en toepassen. We willen bijdragen aan een verandering van levensstijl en verbetering van onze leefomgeving door duidelijk te maken welke gevolgen de consumptie van dieren heeft. En we willen die inzichten toepassen in de manier waarop we voedselhulp bieden in arme landen.
In veel delen van de wereld is sprake van ontbossing en verschraalde grond. Bomen zorgen o.a. voor zuurstof, schaduw en houden grond vast zodat aardverschuiving door extreme regenval voorkomen wordt. Het is dus in ieders belang om die niet te kappen. Nu worden hele wouden gekapt zodat er graan verbouwd kan worden voor veevoer: graan dat ook mensen zou kunnen voeden. Voor elke kilo vlees wordt gemiddeld 7 kilo plantaardig voedsel (zoals graan, mais of soja) gebruikt. ‘Minder vleesconsumptie zorgt voor meer bos, water en voedsel voor mensen, zo eenvoudig is het’, zegt Jos.
Veehouderij is altijd belangrijk geweest, maar draagt nu bij aan de opwarming van de aarde en uitputting van de grond. Niet alleen bij ons, maar ook in Afrika, Zuid-Amerika en Azië is een andere levensstijl nodig, meer gericht op groente en fruit als hoofdbron van voedsel. Daarom zamelt Plenty Food geen geld in voor koeien, geiten, kippen of varkens, maar voor effectievere en efficiëntere plantaardige ontwikkelingsprojecten waar meer monden mee gevoed kunnen worden, ook op de langere termijn.
Partners
De organisatie zelf kent alleen vrijwilligers, dus er is weinig overhead. Ze werken samen met verschillende lokale partners. Aanvragen komen binnen, soms via social media, en worden geëvalueerd. Dan worden er fondsen en/of partners gezocht om aan de hulpvraag te voldoen.
Een belangrijke partner is Sadhana Forest, een vegan organisatie gespecialiseerd in het planten van voedselbossen. Ze planten altijd inheemse bomen die ze zelf kweken. Samen met Plenty Food en andere partners planten ze fruitbomen en bomen waarvan je de blaadjes kunt eten, bij arme gezinnen in dorre, droge en kwetsbare gebieden. In India, Kenia en Haïti zijn dergelijke projecten opgezet.
Jos vertelt over een recent project in Oeganda. Een plaatselijke school zorgt voor het eten van weeskinderen met behulp van het inkomen dat de wél betalende leerlingen genereren. Tijdens corona werd de school gesloten en viel deze financiële hulp voor de wezen weg. Met hulp van Plenty Food is toen een moestuin aangelegd die inmiddels voor het voedsel zorgt.
Sinds kort is Plenty Food een samenwerkingsverband aangegaan met Biocyclische Vegan Landbouw. Dit is een netwerkorganisatie die wereldwijd actief is in het ontwikkelen van landbouw op een duurzame manier. Ook geven bedrijven regelmatig eenmalige bijdragen.
Meedoen
Hoe kunnen mensen meedoen met dit initiatief?
‘We ontvangen graag uitnodigingen voor festivals, kerken, en andere grote bijeenkomsten om met een stand voorlichting te geven,’ vertelt Jos. Ze stonden bijvoorbeeld op een trainingsdag voor de zogeheten ‘groene kerken’, op een startzondag over duurzaamheid en meer van dergelijke bijeenkomsten. Ze zijn o.a. op het Afrika-festival en op vegan en duurzame beurzen. Mensen die daaraan mee willen helpen zijn altijd welkom. Ook heeft Plenty Food ‘ambassadeurs’ die lezingen op aanvraag verzorgen.
Verder hebben ze een webshop. Daar kun je fruitbomen doneren voor de diverse projecten (je ontvangt een certificaat), maar je kunt ook kaarten en schilderijen kopen die door kunstenaars zijn gemaakt en gedoneerd aan de organisatie. Plenty Food is een ANBI-stichting en giften zijn aftrekbaar. Het comité van aanbeveling kent bekende Nederlanders als Hans Bouma en Wieteke van Dort.
Maar het allerbelangrijkste wat je kunt doen, is je levensstijl aanpassen, zegt Jos. Blijven we honger creëren of lossen we honger op? Armoede in de wereld is niet nodig. Er is plenty of food, genoeg eten, voor iedereen.
Website: https://plentyfood.nl/
Op zoek naar een ‘Vegan Church’ - door Armande van Doesburg
Na het zien van de documentaire Earthlings over hoe de verschillende industrieën op het gebied van voeding, kleding, dierproeven en nog veel meer omgaan met mens, dier en natuur, besloot ik dat ik hier niet aan mee wilde doen. Samen met mijn partner stapten we over op een plantaardige lifestyle, om het lijden van mens en dier zoveel mogelijk te minimaliseren en bij te dragen aan een gezonde aarde.
In mijn omgeving kende ik niemand die er net zo over dacht of die er open voor stond. Zowel familie, als vrienden luisterden wel naar mijn verhaal en gingen vervolgens weer over tot de orde van de dag. Onbegrijpelijk voor mij omdat je zelf een grote invloed hebt of je keuzes maakt die liefde of lijden bevorderen. In de kerk kreeg ik toentertijd weinig bijval, een enkeling was vegetariër en verder had men het idee dat je dieren gewoon kon gebruiken. In de bijbel werden dieren immers geofferd en na de zondvloed mocht men dieren eten en Jezus deelde ook vis uit etc. kijkend naar het scheppingsverhaal in het paradijs, waar de mens te midden van de natuur in gezelschap van dieren, als voedsel vrucht- en zaaddragende planten at, vroeg ik me af, waarom zouden we nu dan ook niet diervriendelijk en plantaardig eten en de natuur beschermen?
Ik ging op zoek naar veganisten en die vond ik! Ik werd lid van de vereniging voor veganisme en begon artikelen te schrijven voor het magazine. Ik ontdekte leuke en gezonde recepten en dat pure plantaardige voeding je gezond houdt en beschermt tegen welvaartsziekten. Ik ging op zoek of er ook vegan christenen waren, maar helaas kon ik hier niets over vinden. Uiteindelijk ontdekte ik de site van ‘kerk en dier’. Daar vond ik mooie poëzie en artikelen van de hand van dominee Hans Bouma. Ik werd geraakt door wat hij scheef en was blij dat er zelfs een dominee was die bij dieren de intrinsieke waarde erkende. Ik wilde me aansluiten bij Kerk en dier, maar op dat moment lag de organisatie stil.
Ondertussen werd er een unieke politieke partij opgericht: de partij voor de dieren. Prachtige uitgangspunten; ‘als je opkomt voor de zwakste in de samenleving die zelf geen stem hebben, kom je automatisch op voor mensen’. Dit was voor het eerst een partij waar ik op alle standpunten ja kon zeggen. Helaas in tegenstelling tot christelijke partijen als SGP, Christenunie en CDA, die alleen aan mensenbelangen denken en weinig rekening houden met de consequenties voor dieren en natuur.
In 2015 werd de stichtng Vegan Church opgericht. Ik was er als ‘de kippen’ bij! Er werden mooie vieringen met prachtige powerpoints en muziek georganiseerd met aansluitend een diervriendelijke maaltijd. Ik werd gevraagd om mee te doen in het bestuur en mee te denken in de vegan theologen werkgroep. Ik ben geen theoloog, maar vond het heerlijk om samen met theologen en andere geïnteresseerden te ontdekken wat de bijbel nou eigenlijk echt zegt over hoe we zouden omgaan met elkaar en met al wat leeft. We kwamen tot de conclusie dat de hele kosmos centraal staat zowel mens als dier, i.p.v. alleen het menscentrale denken. Het gaat om respect voor al wat leeft.
De 5 pijlers van Vegan Church zeggen wat mij betreft eigenlijk alles. Zie hieronder, aangevuld met hoe ik er naar kijk:
‘Vegan for creation’:
- Voor de dieren, zodat ze niet meer gebruikt worden door de mens als product, maar dat ze mogen leven volgens hun aard.
- Voor je gezondheid, omdat puur plantaardig voedsel je het meest gezond houdt en welvaartsziekten voorkomt en/of helpt genezen.
- Vanuit je geloof, als christen maar ook als niet-christen hebben we de taak om de aarde zo goed mogelijk te beheren, zodat het hier alleen maar mooier wordt vol liefde en compassie voor al wat leeft.
- Voor je medemens, zodat iedereen genoeg heeft om te kunnen leven. Zonder de miljarden dieren uit de bio-industrie hebben we meer dan voldoende granen, bonen, soja en mais om zelf direct te eten i.p.v. veevoer. Er is geen honger meer en ook is er geen sprake van overbevolking; er is plek en eten genoeg voor iedereen.
- Voor de planeet, als we puur en onbewerkt eten, zoals de natuur het ons aanbiedt, dan hebben we geen vervuilende industrieën en bestrijdingsmiddelen nodig. Met de oude kennis van de natuur kunnen we mensen en de aarde gezond houden. We hebben dan minder zieken en daardoor minder ziekenhuizen en (chemische) medicijnen nodig. In plaats daarvan herwaarderen we kruiden en planten en wat ze voor onze gezondheid kunnen betekenen. Maar ook naastenliefde heeft een helend effect!
Vegan Church in het kort
Waarom vegan?
De bijbel noemt ons rentmeesters. Dat heeft consequenties voor ons gedrag en onze impact op het milieu. En hoe wij omgaan met dieren als medeschepselen.
Waarom Vegan Church?
Vegan Church is geen kerk en komt niet met een nieuwe leer, maar is een stichting en een platform voor vegan christenen van allerlei denominaties. Gods liefde voor de hele schepping staat hierbij centraal. Het gaat om bewustwording en verbinding.
Wat doet Vegan Church?
Vegan Church heeft veel activiteiten, deelname aan festivals, workshops, presentaties, diensten en bijeenkomsten ontwikkeld en georganiseerd. Na 7 jaar besloot Vegan Church om een sabbatsjaar te houden. Na reflectie en evaluatie wil VC zich vooral richten op het zijn van een community/platform, waar vegan christenen en geïnteresseerden met elkaar in verbinding kunnen komen en informatie en inspiratie kunnen vinden en delen over het geloof in relatie met het veganisme. Diensten, vegan proef workshops en andere activiteiten kunnen nog steeds aangevraagd worden door o.a. kerken en christelijke organisaties.
Vegan Church in de lijn van Franciscus van Assisi
Er zijn meer gelovigen die de waarde van al wat leeft inzien, zoals Franciscus van Assisi omstreeks 1200. Hij is uitgegroeid tot de patroonheilige van zowel de dieren als de planten. De eerste dierendag vond plaats op 4 oktober 1930. 4 oktober is ook de gedenkdag van Sint Franciscus van Assisi. In lijn met Franciscus van Assisi organiseerde Vegan Church op dierendag een heuse Zegen-de-dieren-dag-viering. Mensen konden dan met een foto van hun dier naar de kerk komen. De kern van de viering was dat ze een persoonlijke zegen voor zichzelf en hun dier mochten vragen.
Waar is meer van Vegan Church te vinden?
● Website: https://veganchurch.nl/over-vegan-church/
● Facebook: (1) Christen & Vegan/Planteneter en (2) Vegan Church
● Receptenboekje ‘Van Alfalfa tot Omega-3’, voor 7 dagen met 21 inspirerende vegan recepten
● Het boek ‘Dier en evangelie’, een nederlandse vertaling en bewerking van het werk van Andrew Lindsey