Alles komt goed?

Dit zijn de slotregels van het beroemde gedicht van T.S. Eliot: Four Quartets. Het lange gedicht beschrijft het leven als een spirituele reis. Niet eentje waar je met speciaal inzicht om de problemen heen zeilt, maar een weg door de diepten van het werkelijke bestaan. Ik moest eraan denken toen ik in mijn tuin deze bloemknop trof, vuur en roos ineen.

Alles komt goed? Waarom zou dat waar zijn? En hoe dan? Eliot ontleent de eerste twee regels aan een visioen van de middeleeuwse mystica Juliana van Norwich. En dat is veelzeggend. Juliana worstelt met het kwaad in de wereld. Waarom heeft God ons niet bij voorbaat behoed voor alle narigheid en het kwaad dat zoveel leed veroorzaakt? 

Eliot, getrouwd met een vrouw die psychiatrisch patiënt was, zal dit zichzelf ook weleens hebben afgevraagd. Ligt er een mogelijkheid in het leed dat mensen overkomt? En zelfs in het kwaad dat er gebeurt? Op welk einde is het leven aangelegd? Een zinloos niets – of de rozentuin die steeds maar niet betreden wordt, zoals Eliot aan het begin schrijft? Wat Juliana leerde in haar visioen, vat hij in enkele beeldende dichtregels samen.

Wanneer zullen alle dingen terecht komen? Als ‘de vlammende tongen inwaarts zijn gevouwen’. 

Eliot refereert naar het pinksterverhaal uit het bijbelboek Handelingen. De Heilige Geest werd uitgestort en vertoonde zich als vurige vlammen boven de hoofden van Jezus’ leerlingen. Die heiligmakende geest wil niet alleen buiten aan het werk, maar ook het menselijk hart in. Daar waar het verdriet ligt, waar het kwaad aandringt, waar de angsten drijven. Alles wat tijdelijk is, mag verbranden. 

Maar die vlammen vouwen wel ergens naar toe: naar die gekroonde knoop van vuur. Dat is het hart van alle dingen en alle mensen, vuur dat een kroon draagt, Eliots prachtige omschrijving van Christus. Als dat vuur één wordt met de roos van ware menselijkheid, dan zal alles terecht komen.

(eerder verschenen in Volzin)